پرسش :

اين جمله که در بعضي روايات آمده «وقتي حضرت مهدی (عج) در غيبت به سر می‌برد مثل ماه پشت ابر می‌توان از وجود ايشان بهره برد»، يعنی چه؟

پاسخ :
جابر انصاري از پيامبر اسلام(ص) پرسيد: آيا در زمان غيبت امام زمان شيعيان از او بهرهمند مي شوند؟ حضرت فرمود: بلي، قسم به آن كس كه مرا به پيامبري برگزيد؟ آنها از وي بهره مي برند و از نور ولايت او كسب فيض مي كنند، همان طور كه مردم از خورشيد پنهان شده در پس ابر، بهره مي برند.(1)
امام زمان(ع) در توقيعي فرمود: همان طور كه خورشيد در وقتي كه توسط ابرها پنهان شده، سود برده مي شود، از من نيز در حال غيبتم به همان صورت بهره مي برند.(2)
بهرهگيري از وجود مقدس امام زمان (عج)راههاي مختلف دارد و امام زمان از طريقهاي مختلف به رهبري و هدايت مردم مي پردازند. اصولاً اگر حجت خدا بر زمين نباشد نظام هستي به هم مي خورد. وجود مقدس معصومان (ع) واسطه فيض الهي است و به خاطر آنان است كه باران رحمت مي بارد. امام صادق(ع) فرمود: به خاطر وجود ماست كه آسمان به روي زمين فرود نمي آيد مگر زماني كه بخواهد باران رحمت حق به واسطه ما مي بارد و زمين بركات خود را بيرون مي دهد. اگر ما روي زمين نباشيم، زمين اهلش را فرو مي برد... در زماني كه خداوند آدم را آفريد، تاكنون هيچ گاه زميني از حجت خدا خالي نبوده است، گاهي آشكار و مشهود و زماني پنهان و مستور بوده و تا قيامت نيز چنين است...(3)
از اين روايت - به گونهاي صريح - استفاده مي شود كه وجود امام معصوم(ع) واسطه فيض بوده و در زمان غيبت وجود مقدس امام زمان(ع) واسطه فيض الهي است.
وجود مقدس حضرت گر چه مستور است، ولي وجود او واسطه فيض است، همان گونه كه خورشيد در پشت پرده است، اما فايده خويش را مي رساند.
فايده خورشيد محدود مي شود كه اين محدوديت را ابر ايجاد كرده است.
در زمان غيبت، امام زمان (ع) نورافشاني مي كند؛ با واسطه و بدون واسطه به هدايت و ارشاد مردم مي پردازند، اگر چه بهرهگيري از وجود مقدس امام محدود مي شود كه اين محدوديت را ستمكاران ايجاد كرده اند، در برخي از روايات تصور شده است كه يكي از علل عمده غيبت امام زمان (ع) مردم هستند.
بايد دانست كه تشبيه وجود اقدس امام زمان (ع) به آفتاب پنهان در اشاره به اموري چند است:
اول - اين كه نور عالم هستي و علم و هدايت بتوسط آن حضرت به خلق خدا مي رسد ؛ زيرا با اخبار مستفيضه ثابت شده كه ذات مقدسه (ائمه اطهار) علت غائي ايجاد مخلوق عالمند ؛ و اگر آنها نبودند، نور عالم، بغير آنها نمي رسيد و هم ثابت شده كه به بركت و وساطيت و توسل به آنها، علوم و معارف حقه براي مردم آشكار مي گردد، و گرفتاريها از آنها برطرف مي شود. و اگر آنها نبودند مردم به وسيله اعمال زشت مستحق انواع عذاب الهي بودند چنانكه خداوند فرموده است.
ما پس از تجربه زياد به اين نتيجه رسيده ايم كه در امور پيچيده و مسائل مشكله و هنگام دوري از ذات حق و بسته شدن درهاي فيض الهي بروي خلق، هر وقت ائمه اطهار (ع) را واسطه قرار داده ايم و متوسل به آنها شده ايم، به ميزاني كه در آن وقت ارتباط معنوي با آنها پيدا كرده ايم، آنها كارهاي پيچيده و مشكل براي ما حل شده و به مقصود رسيده ايم. چنان كه اين موضوع براي كساني كه خداوند چشم دل آنها را به نور ايمان روشن كرده است. معلوم و مشهور است.
دوم - اين كه همان طور كه آفتاب پوشيده در ابر با همه انتفاعي كه مردم از آن منتفع گردند، همين طور در ايام غيبت امام زمان نيز شيعيان با اخلاص در همه اوقات انتظار آمدن و ظهور او را دارند و از اين نظر مأيوس نمي گردند.
سوم - اين كه كساني كه وجود آن حضرت را با همه آثار و علائمي كه دارد، انكار را از دل هاي خود بكنار ميزنند از انوار هدايت و راهنمائي ائمه طاهرين (ع) مي كنند، مثل انكار كننندگان وجود خورشيدن به وقت ناپديد شدن در ابرها، مي باشند.
چهارم - اين كه گاهي پنهان گشتن خورشيد در ميان ابرها، از آشكار بودنش براي بندگان خدا روي مصالحي بهتر است، همچنين غيبت امام زمان (ع) براي مردم در طول غيبت، نظر به مصالحي بهتر است، همچنين و به همين جهت هم از نظرها غائب گرديد.
پهجم - اين كه هر كس به خورشيد مي نگرد، قادر نيست آن را بيرون از ابرها ببيند بلكه گاهي ممكن است بواسطه ضعف قوه ديد، اگر در قرض آفتاب نگاه كند، بينائي خود را كه نمي تواند خورشيد را احاطه كند هم از دست بدهد. همين طور آفتات وجود مقدس امام زمان (ع) نيز، بسا هست كه اگر همه او را ببينند، زيانبخش وبه حال مردم باشد و موجب كوري دل آنها از دين آفتاب حقيقت گردد. در صورتي كه در غيبت آن حضرت چشم بصيرتشان قادر است متحمل ايمان به او گردد. چنان كه انسان مي تواند از لابه لاي ابر نگاه به خورشيد كند و ضرري هم نبيند!
ششم - اين كه اصولاً ائمه اطهار از لحاظ نفعي كه براي عام وجود دارند همانند خورشيد مي باشند ، و تنها آنها كه كور دلند نميتوانند از اشعه جمال آنها بهرهمند گردند چنان كه در اخبار آيه شريفه من كان في هذه اعمي فهو في الاخره اعمرو اضل سبيلاً. تفسير باين معني شده است.
هشتم - اين كه همان طور كه شعاع خورشيد به ميزان روزنه ها و شبكه هاي خانه ها وارد آن مي شود و بقدر ارتفاع موانع خانه ها، در آن مي تابند، همچنين مردم نيز به اندازه موانع حواس و مشاعرشان كه عبارتست از شهوات نفساني و علائق جسماني و خود روزنه ها و شبكه هاي دلهاي آنهاست، و هم به قدي كه پردههاي كثيف هيولائي را از دلهاي خود بكنار ميزند از انوار هدايت و راهنمائي ائمه طاهرين استفاده مي كنند. (4)
پی نوشت:
1 - بحار الانوار، ج 5، ص 92 - 93.
2 - همان.
3 - ينابيع الموده، ج 2، ص 217.
4 - مهدي موعود، ص 847 - 849.
منبع: موسسه تحقيقاتي حضرت ولي عصر عليه السلام